Als je niet oppast, rijd je er zo voorbij. Er staan geen grote, schreeuwerige borden in het weiland met ‘Koosveld Recreatiewoningen’ en er wapperen geen vlaggen met logo in de wind. Dat willen vader en dochter Berenbroek ook helemaal niet, het moet kleinschalig blijven. De verhuur van de drie recreatiewoningen, vier appartementen en een trekkershut annex hooimijt op hun erf is een manier om het erf in stand te kunnen houden. Zij beleven er plezier aan en hopen dat anderen óók plezier beleven aan de vakantieverblijven; vaak mensen die komen voor de rust, om te fietsen of te wandelen. ‘Wij doen hier niks aan vermaak, we zijn geen Centerparcs.’
Op tijd stoppen
Jan Berenbroek werkte meer dan veertig jaar als varkenshouder, op de plek waar zijn ouders vroeger een gemengd bedrijf hadden. Maar opvolging had hij niet, zijn beide dochters hadden geen interesse om te boeren. ‘Toen heb ik de conclusie getrokken dat ik op tijd wilde stoppen. Anders komt het bedrijf in een neerwaartse spiraal terecht.’ Dochter Marjan verduidelijkt: ‘In een varkenshouderij moet je continu investeren. Er zijn steeds nieuwe eisen op het gebied van dierenwelzijn en productiviteit. Als je niet meegaat, loop je snel achter.’
Rood-voor-rood
In 2005 stopte Jan met de varkenshouderij. De schapenhouderij zette hij wel voort. De rood-voor-rood regeling van de overheid hielp de familie Berenbroek op weg met het maken van nieuwe plannen. ‘Als je 850 m2 landschapsontsierende bebouwing weghaalde, mocht je er 750 kuub voor terugplaatsen aan woningen’, legt Jan uit. ‘Maar ja, wij hadden al een mooie woning.’
De stap richting een recreatiebedrijfje was toen gauw gezet. Marjan: ‘Want wij hadden al twee vakantiehuisjes nabij ons erf. Dit is een van de mooiste plekken die er zijn rond Enschede, aan de stadsrand maar toch heel rustig.’ Enschede staat van oudsher niet echt in de vakantietop-10, maar dat begint wat aan te trekken, zeggen vader en dochter. ‘En terecht, want Enschede en haar buitengebied zijn heel mooi’, stelt Jan.
Fenomeen uit Enschede
Het smeden van de plannen ging voorspoedig, mede dankzij de stichting Duurzame Plattelandsontwikkeling Enschede (Stawel) in de gemeente Enschede. Deze stichting, waarvan Jan destijds voorzitter was, was erop gericht het buitengebied leefbaar te houden. Stawel stelde een consulent beschikbaar om mee te denken met erfeigenaren.
Wegwijzer
Erfconsulent (en nu ook erfcoach) Gerrit Meutstege wees de familie de weg in de regelgeving rondom de subsidie voor de groene - en blauwe diensten: het onderhoud van de bosschages, de wallen, de beek op het erf. Marjan: ‘We hebben zelfs een kikkerpoel aangelegd.’ Ook bij het saneren van het asbestdak van de werktuigenberging wist de erfcoach de weg. Daarnaast bracht hij de familie in contact met de plaatselijke energiecoöperatie, die boerendaken met zonnepanelen en afnemers van zonne-energie aan elkaar knoopt. ‘De zonnepanelen zijn deels voor ons eigen gebruik, deels verleasen wij ons dak aan de energiecoöperatie’, legt Marjan uit. ‘Dat hoef je niet voor het geld te doen hoor, want je wordt er niet rijk van. Maar wij vinden het belangrijk iets te betekenen voor de samenleving. Dertig huishoudens profiteren mee van onze stroom en dat geeft ons een goed gevoel.’
Vertrouwd gezicht in de regio
De erfcoach, die kom je overal tegen, zegt Marjan. ‘Als er iets speelt, knoopt hij mensen aan elkaar.’ ‘Alle boeren in deze regio kennen de erfcoach heel goed en hij kent het hele gebied tot in detail’, vult Jan aan. ‘En de man is héél geschikt voor zijn werk. Je kunt ‘m goed over de vloer hebben.’ Kortom, de erfcoach kent iedereen, is overal van op de hoogte en denkt mee waar dat gewenst is. Marjan, peinzend: ‘Wij zijn zelf nogal meedenkerig aangelegd. Maar ik denk dat het heel fijn is voor erfeigenaren als er iemand is bij wie je terecht kunt met een eerste vraag. Iemand die je op basis daarvan door kan sturen naar de juiste informatie, die adviseert of jou in contact kan brengen met anderen. Iemand die je helpt de zaken vlot te trekken als je vastloopt en het balletje aan het rollen brengt. Hij is onpartijdig, en ook een vertrouwd gezicht in deze regio. Een stabiele factor. Als ik over een jaar nog een vraag heb over hetzelfde probleem in het buitengebied, kan ik hem nog steeds bellen.’
‘Blijf bij jezelf’
Voor andere erfeigenaren die een nieuwe bestemming zoeken voor hun erf, heeft Jan Berenbroek een goed advies: ‘Blijf bij jezelf met de plannen, die moeten bij je passen.’ Marjan Berenbroek: ‘De erfcoach kan je helpen om opties en mogelijkheden te verkennen. Hij kan je denkvoer meegeven. Dus als je iets wilt: zoek contact met de erfcoach. En: zie de overheid niet als tegenpartij, maar probeer contact te zoeken. Er is best veel mogelijk, de erfcoach weet daarin de weg.’
Erfcoach
Mensen die nadenken over de toekomst van hun erf kunnen terecht bij een onafhankelijke erfcoach. ‘Ik ga op bezoek bij mensen die vragen hebben over hun erf en het ontwikkelen van hun bedrijf richting de toekomst’, vertelt erfcoach Gerrit Meutstege. ‘Die vragen zijn heel afwisselend, variërend van: “Wat kan ik met mijn asbestdak”, tot: “Ik wil stoppen met mijn bedrijf” of: “Ik wil natuurinclusief werken”. Ik probeer mensen te ondersteunen, zet mijn netwerk voor ze in, koppel belangen aan elkaar. Al meer dan twintig jaar werk ik bij de stichting Duurzame Plattelandsontwikkeling Enschede (Stawel) en ik gebruik mijn ervaring daar in mijn werk als erfcoach. Het saneren van asbest en het vraagstuk van duurzame energie, wat allebei ook speelde bij de familie Berenbroek, kom ik vaak tegen.’
De meerwaarde van de erfcoach is dat hij verbindingen kan leggen, zegt Meutstege. ‘Daardoor komen mensen in beweging en kunnen zij stappen zetten. Vaak blijven plannen in de ideefase hangen, omdat de waan van de dag overheerst. Ik stuur mensen in geen enkele richting, maar help hen de juiste personen en instanties te vinden, en fungeer als onafhankelijke sparringpartner.'